ملک ستیز

کارشناس امور حقوقی

در مرکز تحقیقات جهانی و حقوق بشر دنمارک

"کتاب سفید"

نمونهء" سیاه"

از تخطی های حقوق بشری پناهنده گان مقیم دراروپا

نهاد های ملی وغیردولتی حقوق بشر کشور های سکندناوی (سويدن، ناروی ودنمارک) ازبرنامه های مشترک اتحادیه اروپا مبنی بر محدود کردن شرایط تقاضا و حصول پناهندگی درجغرافیای این اتحادیه، نارضایتی شانرا ابراز داشتند. در همایشی که به اشتراک نمایندگان ا ین نهاد ها درشهر کوپن هاگ دنمارک برگزارگردید، برخی ازنهاد های جهانی حقوق بشر از جمله سازمان عفو بین الملل، سازمان دیدبان بین المللی، اتحادیه جهانی حقوق دانان و سازمان های پناهندگان ناروی دنمارک و سوئد  نیزهمنوایی خویش را نشان دادند. در ین نشست برمسایل و مصائب پناهندگان که درین اوآخر بدون سرنوشت در کشور های اروپایی سرگردان اند، مکث بیشتر گردید و ازدادگاه اروپایی حقوق بشردر ستراسبورگ تقاضا به عمل آمد تا بر موارد تخطی های حقوق بشرپناهندگان در کشور های عضو این اتحادیه وارسی حقوقی نماید. در ین نشست گزارش مفصلی از نارسایی های حقوقی و تخطی های حقوق بشردر کشور دنمارک که ازجانب مرکزتحقیقات جهانی و انستیتوت حقوق بشر این کشور به چاپ رسیده است، به عنوان نمونه به معرض مباحثه متخصصین قرار گرفت. این گزارش که تحت عنوان کتاب سفید تهیه شده موارد تخطیها و تناقضات با میثاق های جهانی حقوق پناهندگان وحقوق مدنی وسیاسی شهروندان را بر ملا میسازد. در ین گزارش آمده است :" از بیست پنج قضیه ایکه در مورد الحاق خانواده های پناهندگان با فامیل های خویش نموده اند، هفت مورد آن تخطی و تناقض با نورم های جهانی حقوق بشر به خصوص اعلامیه جهانی حقوق بشر را نشان میدهد". گزارش وضاحت میدهد که تعدادکثیری از متقاضیان پناهندگی بدون دریافت جواب قناعت بخش از جانب مقامات دنمارکی نامه های  منفی دریافت کرده و تهدید به ترک اجباری گردیده اند. در گزارش آمده است که دسترسی پناهندگان رد شده با وکلای مدافع شان محدود گردیده و در برخی حالات وکلای مدافع نیز درتحت تأثیربرنامه های دولت نتوانسته اند ازموکلین خویش دفاع لازمی به خرچ دهند.  شرکت کنندگان این همایش از سایر کشور های عضو این اتحادیه تقاضا نمودند تا اعتبار انسان دوستانه و مقام خیر خواهانهء اتحادیهء اروپا را که در طی سالیان متمادی نصیب آن گردیده، خدشه دار نسازند. درین نشست از دولت های عضو این اتحادیه تقاضا صورت گرفت تا از محدویت های اضافی براین مسئلهء با اهمیت حقوقی بپرهیزند و راه های حل بهتری را دریابند. محققین ناروژی به کمسیون اتحادیه اروپایی پیشنهاد نمودند تا لایحه یی را که قبلابرای پارلمان این اتحادیه مبنی بر مجوز موقتی برای پناهندگانی که در حالت بی سرنوشتی قرار دارند، مورد بحث مجدد قرار دهد. در ین نشست تقاضا به عمل آمد تا کمیته عدلی و حقوقی کمسیون اتحادیهء اروپا گفتمان وسیعی را با نهاد های اروپایی جامعه مدنی به ویژه آنانیکه در راستای حقوق بشر فعال اند، راه اندازی نماید.

 قبلا نیز کمسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد در مجمع عمومی خویش درماه می سال روان از وضعیت  حقوق بشری پناهندگان در کشور های اتحادیه اروپا انتقاد نموده بود.

کشورهای سکندناوی که از جمع پرعلاقند ترین مراجع برای مهاجرین به شمار میروند، اکنون مجبوربه پیروی ازسیستم واحد اروپایی می گردند. این سیستم حکم مینماید تا پناهندگان یکبار ودر یکی از کشور های اروپایی تقاضای یناهندگی نمایند. قبلا آن پناهندگانی که از کشور نخست میزبان جواب منفی اخذ میکردند، زمینهء مرافعه برایشان مهیا بود تا در صورت ثبوت حقانیت، از کشور دومی تقاضای پناهندگی نمایند. ولی با تصویب  قانون جدید، کشور های عضو اتحادیه اروپا موکلف میگردند تا تقاضای متقاضیان به پناهندگی را به زودترین فرصت لازم حل و فصل نموده و پناهندگانی را که جواب رد میگیرند به کشور اصلی به جبر بفرستند. همچنان سیستم واحد کمپیوتری میان کشور های عضو ایجاد میگردد تا پناهندگان نتوانند به کشور دیگری مراجعه و تقاضای پناهندگی نمایند. اعزام جبری پناهندگان افریقایی به مراکش توسط اسپانیه، فرستادن گروهی دیگری از پناهندگان که از ملیت های مختلفی به ایتالیا مراجعه کرده بودند، به ترکیه، نمونه هایی از ین نوع برخوردها به شمار میروند. عده یی از ین پناهندگان که به مشکل فراوان خودشانرا به مرزهای دریایی اسپانیا و ایتالیا کشانده بودند، در مسیر راه در کشتی های بادی زخم برداشته بودند و تعدادی از کودکان و زنان جانشانرا از دست داده بودند ولی با آنهم  این مشکلات نتوانستند تأثیری بر تصمیم کشورهای اسپانیا و ایتالیا بگذارد.

درسال روان عده یی از نهاد های حقوق بشر در مجمع عمومی کمسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد تلاش نمودند تا مصوبه یی را مبنی بر بازنگری و موضع گیری جامعه جهانی در برابراین تصمیم اتحادیه اروپا به تصویب سازمان ملل رسانند که نتوانستند توجه اکثریت پنجاه ودو عضو کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل را جلب نمایند. مدافعین حقوق بشربه این مسئله به دیده یی تأثر باری می نگرند. آنان به این باورند که عضویت دولت ها در کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد زیر تأثیربرنامه های شورای امنیت و نقش سیاسی وعوامل ناشی از آنها قرار گفته است. برخی از ین نهاد ها بر نقش کمسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد با دیدهء ژرف و نقادانه نگریسته و محور تأثیر گزاری آنرا زیر سوال برده اند. آنان به این باورند که کمسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد به عنوان ناظر موازین حقوق بشر در کشور ها ي عضو سازمان ملل، نتوانسته است بر وضعیت پناهندگان تغییر مثبتی آورد.  در نشستی که در کوپن هاگن دایر گردید، عده یی از نهاد های جامعهء مدنی بر اثر گزاری شورای اجتماعی- اقتصادی سازمان ملل متحد در تصامیم مربوط به حقوق بشرنیز به دیدهء تردید نگریسته وبه ریفرم این شورای تأکید نمودند.

 نهاد های حقوق بشر و بخصوص نهاد های دفاع از حقوق پناهندگان در کشور های سکندناوی از محبوبیت قابل ملاحظه یی در میان نهاد های غیر دولتی اتحادیهء اروپا و نهاد های مدافع حقوق پناهندگان برخوردارند. قرار است نمونهء کشور دنمارک که گزارش موارد تخطی های حقوق پناهندگان را تحت نام کتاب سفید به نشر رسانیده به تمام نهاد های جهانی حقوق بشر فرستاده شود. انستیتوت حقوق بشر دنمارک که نهاد ملی حقوق بشراین کشور است و در 54 کشور ها جهان برنامه های حمایت از حقوق بشر رادر دستور کار خویش دارد، طراح این گزارش است.