رسیدن به آسمایی : 26.12.2008؛ تاریخ نشر در آسمایی :  26.12.2008

فرستنده اسدالله زمری


زنده گی نامۀ مختصر روانشاد پوهاند محمد حسن ضمیر صافی

 

روانشاد پوهاند محمد حسن ضمیر صافی فرزند عبدالظاهر صافی، نواسۀ حاجی میرزا محمد مکمل اخندزاده به سال ١٣٠٨ هـ ش در قریۀ علی خیل ولایت لغمان چشم به جهان گشود

وی تعلیمات ابتدايی اش را درزاد گاهش به اتمام رسانیده و درسال ١٣٣٠ شمسی از دارالمعلمین عالی کابل فارغ گردید؛ وی به تحصیل دراین سطح اکتفا نکرده شامل رشته تاریخ وجغرافیای پوهنځی ادبیات پوهنتون کابل گردید و در سال ١٣٣٤ به دریافت درجۀ لیسانس از آن نایل آ مد، ایشان تحصیلات عالی خویش را در پوهنتونهای جارج تاون و هاوارد امریکا و علیگر هندوستان به اکمال رسانید.

زمانی که وی در امریکا مصروف تحصیل بود، جنگ آن کشور علیه ویتنام با خشونت و وحشت جریان داشت، وی طی مقاله یی به تقبیح آن پرداخت و به صفت یک محصل جوان افغان به دستور ضمیر بیدارش مخالفت خود را با آن ناروا ابراز داشت که با عکس العمل شدید مقامات امریکایی روبرو گشت .

پوهاند ضمیر دوباره به وطن عودت نمود و به خدمت مردم خویش کمر همت بست، وی درحمل سال ١٣٣٥ هـ ش در مکتب دارالامان به وظیفۀ مقدس معلمی آغاز نمود و به تعلیم و پرورش فرزندان وطنش مصروف گردید.

استاد ضمیر صافی از آوان دورۀ مکتب به نوشتن و مطالعه کردن علاقۀ خاص داشت وی از آن زمان به سرودن اشعار و نوشتن مقالات و نشر آن در رسانه های گروهی دست یازید.

وی در سال ١٣٣٦ در سمت مدیر شعبۀ ادبیات پښتو ټولنه تقرر یافت، جایی که تمام توان و استعداد فکری و علمی خویش را در امر شگوفایی ادبیات پښتو وقف نمود.

پوهاند ضمیر در سال١٣٤١شمسی به حیث استاد پوهنځی ادبیات و علوم بشری پوهنتون کابل به کار آغاز نمود که سپس در سال ١٣٥٧ رییس پوهنځی مذکور شد.

در سال ١٣٥٩، هنگامی که عساکر شوروی بر افغانستان تجاوز نظامی نمودند، پوهاند ضمیر در برابر آن موقف انتقادی برگزیده آشکار و پنهان به محکوم کردن این تجاوز پرداخت و هکذا از رویداد ها و حوادث سیاسی و اجتماعی آن زمان انتقاد و مخالفت آشکار خود را ابراز مینمود

کسی که زمانی جنگ امریکا را بر ضد ویتنام را به شدت محکوم مینمود و امتیازات تحصیلی خویش را به خطر مواجه ساخت، چگونه میتوانست حالا وجود عسکر متجاوز بیگانه را در کشور خود تحمل نماید و مهر سکوت برلب بگذارد؟ همان بود که وی ریاست را ترک گفته و برگشت دوباره به به وظیفۀ مقدس استادی را رجحان داد تا از آن طریق به خدمت کشور و هموطنانش ادامه دهد.

پوهاند ضمیر صافی از آوان جوانی با سیاست و مبارزۀ سیاسی آشنا گردید. وی درد مردم رنجدیدۀ خود را احساس نمود ه و به حکم وجدان بیدارش به هدف والای مبارزه بر ضد عقبمانی اجتماعی و بیداد جامعه همنوا با جوانان با درد و روشن ضمیر وارد صفوف جنبش میهن پرستان شد وی از همان آغاز به جنبش "ویښ ځلمیان" پیوست و تا آخر نه تنها به آرمانهای آن وفادارماند، بلکه در فعالیتهای وطنپرستانه و روشنگرانۀ آن نقش همه جانبه ادا نمود .

استاد ضمیر صافی در طول زنده گی اش هیچگاه هم در برابر زر و زور سرخم نکرد در مسایل سیاسی و اجتماعی موقف مستقل و روشن خود را حفظ نمود. وی هرگز سفید را سیاه وسیاه را سفید نخواند به خاطر مقام و امتیاز خلاف عقاید و ارادۀ خویش گام نبرداشت.

استاد ضمیر صافی با عشق و علاقۀ فراوان در جبهۀعلم و آموزش زحمت کشیده و در کارزار علمی-تحقیقاتی خسته نمیشد.

وی به حیث استاد پوهنتون کابل هزاران شاگرد تربیه کرد و در دل جوانان بیشمار وطن فروغ دانش و معرفت و وطن پرستی را فروزان ساخت . وی نه تنها خود رهبری پروژه های ارزشمند علمی-تحقیقاتی را بر دوش داشت، بلکه رهنما و رهگشای عده یی زیادی از محققین در کانون های علمی کشور نیز بود.

بیشتر از ٢٠٠ مقاله، مصاحبه و نوشتار علمی و پژوهشی روانشاد پوهاند ضمیر صافی در داخل و خارج از کشور به زبانهای مختلف و در رسانه های متعدد به نشر رسیده اند.

روانشاد ضمیر صافی در دهها سیمینار و کنفرانس ملی، منطقه یی و بین المللی شرکت جسته و مقالات علمی خویش را ارایه داشته است .

طی سالهای ٦٠ شمسی، زمانی که پوهاند ضمیر ریاست شعبۀ تاریخ اکادمی علوم افغانستان را بر عهده داشت پیرامون هنر و تمدن دورۀ کوشانیان به تحقیقات ارزشمند علمی دست یازید و هنگامی که یونسکو پژوهش در زمینۀ تاریخ هنر و تمدن آسیا را به راه انداخت، استاد ضمیر ساپی را به حیث آمر پروژۀ مذکور برگزید؛ علاوه بر تحیقاتی که در کابل در این راستا انجام میداد، همه ساله جهت رهنمایی امور تهیۀ اثر مذکور به پاریس سفر می نمود.

استاد ضمیر هفت فرزند داشت که یکی از ایشان را فدای خوشبختی و سعادت میهن و هموطنان نمود. وی دوست صمیمی و رفیق خوب همسر خود ، پدر مهربان فرزندان و دوست غمخوار دوستان بود، در درس و تحقیق همکار و رهنمای دلسوز و دقیق بود. از وی هرگز کسی حرف تلخی نشنید.

وی با وطن خویش عشق بی نظیر داشته جدایی از وطن را تحمل نمیتوانست، به همین سبب تا آخرین لحظۀ ممکن هم در آنجا بماند و با دست یافتن به اولین امکان ،مرگ در آغوش گرم وطن را بر زنده گی آسوده در کنار فرزندان و فامیل در خارج ترجیح داد و به کشور عودت نمود.

پر واضح است که در این یادداشت کوتاه برشماری تمام آفریده های علمی، تحقیقاتی و ادبی روانشاد پوهاند ضمیر صافی نا ممکن است، زیرا وی به نوشتن ، ترجمه و یاهم تدوین بیش از ٧٠ اثر نایل آمده که ما صرفا از بعضی آنان یادآوری مختصر مینماییم :

- د تاریخ په باره کې ، پښتو ټولنه ، ۱۳۳۷ کال

- نظری بر مبادی تاریخ - پوهنتون کابل – برنده جایزه عبدالحی گردیزي

- ۱۳۵۷ هند د ر تحت تسلط کوشانیان( ترجمه‎) وزارت اطلاعات و کلتور) سال

- صوبه کابل از صده ۱۵ الی۱۷ اکادمی علوم سال ۱۹۸۷

- کندهار از صده ۱۵ الی۱۷ اکادمی علوم سال ۱۹۸۷

- د کوشانیانو هنر او تمدن ، اکادمي علوم افغانستان ،سال ۱۳۶۱

- البوم هنر و تمدن کوشانی ها به زبان انگلیسي چاپ یونسکو

- په هندوستان کې د افغانانو تاریخ، پوهنتون کابل ،سال ۱۳۶۳

- اهتمام د پښتو ادبیاتو تاریخ جلد دوم کابل

- ادیت البوم هنر او تمدن اسیا ی مرکزی یونسکو

-۱۳۳۷ اهتمام پښتنې سندرې جلد دوم سال

- اهتمام پښتني دودونه سال ۱۳۳۷ کال کابل

- اهتمام د ملنگ جان خوږې نغمې سال ۱۳۳۵

- اهتمام لودی پښتانه سال ۱۳۳۶

- اهتمام و تدوین پښتو متلونه