16.08.2019
از نشرات «ناب»
زنان و صدمین سال استقلال
نهضت دورهٔ امانی با دو آرمان به هم مرتبط و دو سربلندی سترگ استرداد استقلال و آغاز کوشش برای پیشرفت، نوسازی معاصر و بهروزی افغانستان و جامعهٔ افغانی در تاریخ ثبت شده است. نهضت زنان بخش جدایی ناپذیر این آغاز نو تاریخی بود.
در دورهٔ امانی بود که زنان برای نخستین بار فرصت حضور در عرصه های گوناگون زنده گی اجتماعی را یافتند. نخستین نهاد مبارزه برای حقوق زنان به نام انجمن نسوان در همین دوره تأسیس گردید؛ نخستین مکاتب برای دختران و زنان در همین دوره بنیاد نهاده شد؛ نخستین گروه دختران برای دریافت تحصیلات عصری در همین دوره به خارج فرستاده شدند؛ نخستین نشریهٔ اختصاصی برای زنان در همین دوره پا به عرصهٔ وجود نهاد؛ در نخستین قانون اساسی و سایر قوانین موادی مبتنی بر رعایت حقوق زنان درج گردید؛ در همین زمان نخستین گام ها برای دسترسی زنان به خدمات صحی عصری فراهم ساخته شد...
شاه امان الله و همسرش ملکه ثریا خود در امر تحقق نوسازی معاصر جامعه از جمله در رابطه به تأمین حقوق زنان پیشتاز بودند. ملکه ثریا در محافل رسمی در کنار شاه حضور مییافت و همچنان وی را در سفر به اروپا همراهی کرد. در زنده گی شخصی نیز آنان از اول تا به آخر نمونهٔ شایسته یی از مناسبات خانواده گی را متبارز ساختند.
هيچ سند و مدركي در دست نيست كه نيات نيك مشروطه خواهان و شخص شاه امان الله برای تحقق آرمان هایی را که مطرح کردند زير پرسش ببرد.
و اما، شاه امان الله و یارانش در نهضت امانی مافوق انسان نبودند که مرتکب اشتباه نگردند – بلی در جریان اصلاحات نهضت امانی دچار اشتباهاتی شد. و اما، این اشتباه در اهداف نبود، بل در شیوهٔ تحقق اصلاحات و دستیابی به اهداف بود. به رغم همه اشتباهات، نهضت دورهٔ امانی بزرگترین چانس تاریخ ما در قرن بیستم بود- چانسی که با درد و دریغ بسیار آن را از دست دادیم.
در این نیز شک و تردیدی وجود ندارد که استعمار نه میخواست افغانستان مستقل و موفق به سرمشق مردمان دیگر تحت استعمار مبدل شود و به همین جهت از هیچ کار ممکنی برای ناکام ساختن نهضت امانی دریغ نورزید. تکفیر و نفاق افگنی سلاح اصلی برای سرکوب این نهضت بود. و طوری که میدانیم باور و مساعی شاه امان الله و ملکه ثریا برای تأمین حقوق زنان از سوی دشمنان بهروزی افغانستان به مثابهٔ مصداق کفر تبلیغ میگردید...
دشمنان نهضت امانی توانستند اذهان عامه را مسموم ساخته و فریب بدهند؛ و اما مدتی کوتاهی پس از سقوط سلطنت شاه امان الله مردم دریافتند چه اشتباهی را مرتکب گردیده اند...
امروز در سدهٔ بیست و یکم نیز ما در برابر همان وظایفی قرار داریم که نهضت دورهٔ امانی مطرح کرد و در راه انجام آن ها گام نهاد. امروز نیز یگانه راهی که میتواند ما را به آیندهٔ بهتر برساند از نظر ماهیت مسیری است که شاه امان الله پیش پای ما نهاد.
بیایید صدمین سالروز استقلال افغانستان را با بزرگداشت از آرمان های بزرگی که نهضت امانی مطرح کرد، با بزرگداشت از شخصیت های نامدار و سربازان گمنامی که زنده گی شان را وقف این آرمان ها کردند تجلیل کنیم.
بیایید تا در این روز تاریخی در مورد گشایش راه برای برون رفت از بحران جاری و گشایش راه برای فردای بهتر فکر کنیم – آرمان های سترگی که نهضت امانی مطرح کرد قطب نمای این فردای بهتر است.
بیایید تا با تحلیل تمام حجم تجارب یک سدهٔ اخیر و گرفتن درس های لازم از آن ، با روشنگری و ایجاد گفتمان معاصر در مورد این آرمان های تاریخی ، زمینه ها و توانایی های لازم فکری و فرهنگی را برای تحقق این آرمان ها ایجاد نماییم.
و بیایید تا برای حفظ دستاوردهای ۱۸ سال اخیر و حفظ زمینه ها و امکانات برای تعمیق، استحکام و گسترش این دستاوردها در یک صف متحد از نظام جمهوری در برابر هرگونه برگشت به گذشته های سیاه و اسارتبار برای زنان دفاع کنیم و اجازه ندهیم تا تجارب وحشتناک گذشته دوباره تکرار گردند.