به جنايت در حق تاريخ و فرهنگ نبايد اجازه داد
اعلاميهء فرهنگيان افغانستان
" امارت اسلامي طالبان" به تاريخ ( 10 ) مارچ 2001علناً تاييد نمود كه " فرمان "
مورخ (26 ) فبروري 2001 ملا محمد عمر ، در مورد تخريب پيكره هاي بودا در باميان و
ساير مجسمه ها در افغانستان را عملاً تطبيق نموده و اين آثار را تخريب و نابود كرده
است .
ما امضا كننده گان اعلاميهء زير ، اين فاجعهء بزرگ و جبران ناپذير را كه به رغم
اعتراض گستردهء شخصيتها و محافل علمي ، ادبي ، هنري و فرهنگي افغانستان و با ناديده
گرفتن تقاضاهاي بين المللي ، به وقوع پيوست ، جنايت نابخشودني در حق تاريخ و فرهنگ
خويش ميدانيم.
- با درك اين كه بسياري اين آثار به يك دوران طلايي تاريخ سرزمين و منطقهء ما تعلق
داشتند و بنابر قدامت ، زيبايي و ظرافت هنري و منحصر به فرد بودن و نيز به خاطر
اهميت بزرگ براي مطالعهء تاريخ ، داراي ارزش غير قابل محاسبه بودند و جزو افتخارات
تاريخي و فرهنگي ما و بخشي از گنجينه هاي تاريخي و فرهنگي جهاني محسوب ميشدند؛
- با توجه به اين كه نابودي اين آثار نه تنها هيچگونه توجيه اسلامي ندارد ، بل از
آنجا كه باعث مخدوش ساختن ذهنيت جهاني در مورد اسلام و مسلمانان گرديدهء عمل مخالف
با اسلام محسوب ميگردد ؛
- با نگراني از اين كه ساير آثار و ميراثهاي تاريخي و فرهنگي افغانستان از جمله
آثار و ميراثهاي دورهء اسلامي نيز از خطر نابودي عمدي مصوون نيستند ؛
- با درك اين كه هويت ما به مثابهء يك ملت و يك كشور ، در طول تاريخ شكل گرفته است
و آثار و ميراث هاي تاريخي و فرهــنگي هر دورهء تاريخ سرزمين ما ، وثيقه هاي معتبر
اين هويت به شمار ميروند ؛
- با فهم اين كه هويت ملي ، يكي از پايه هاي بنيادي موجوديت ملي ما و استقلال سياسي
افغانستان است ؛
- با توجه به نتايج و پيامدهاي اين فاجعهء بزرگ و مخاطرات ناشي از آن براي تاريخ ،
فرهنگ ، هويت و موجوديت ملي ما ؛
- با در نظر داشت اين كه اين آثار براي بوداييان جهان از لحاظ مذهبي نيز با ارزش و
داراي تقدس بودند و نابودي آنها عواطف آنان را سخت جريحه دار ساخته است ؛
ما به حكم خرد و وجدان انساني و متكي به منافع و مصالح علياي كشور ، ارزشهاي ملي و
ارزشهاي عموم بشري و با احساس مسووليت در برابر تاريخ ، فرهنگ و سرنوشت ملي و تاريخ
و فرهنگ جهاني، مراتب آتي را اعلام ميداريم :
1- صرف نظر از اين كه عاملين فاجعه بر نتايج و پيامدهاي عمل خود وقوف داشته باشند و
يا نه ، تخريب و نابودكردن آثار تاريخي و فرهنگي ، نه تنها يك جنايت نابخشودني در
حق تاريخ و فرهنگ است ، بل مخاطرات بنيادبرافگني را متوجه آيندهء فرهنگ و هويت ملي
ما ساخته است ؛
2- فاجعهء اخير نميتواند بر عمل غير مسوءلانهء بيجا سازي موزيم كابل كه طي آن شماري
از آثار باستاني ظريف صدمه ديدند و به خصوص بر فاجعه هاي قبلي نابودي سازي عمدي
موزيم روباز هده و تاراج و چپاول آرشيف ملي و موزيم ملي افغانستان در زمان حكومت
هاي قبلي ( به ويژه در زمان حكومت تنظيم سالاران در كابل ) ، پردهء فراموشي و اغماض
بيفگند؛
3- متأسفانه ما بخش مهمي از ارزشهاي بي بديل و غير قابل احيا را از دست داديم.
اكنون كاري كه كرده ميتوانيم ، آن است تا با مساعي مشترك و گستردهء همه افغانهاي
آگاه و وطندوست به رفع و دفع مخاطرات ناشي از آن بكوشيم و از تكرار همچو فاجعه ها
جلوگيري نماييم. ما با صراحت اعلام ميداريم كه دزدي ، نابود سازي و به خصوص نابود
سازي عمدي و پلان شدهء آثار و ميراث هاي تاريخي و فرهنگي ما ، در هر زمان و از سوي
هر كسي كه صورت پذيرفته باشد و يا در آينده صورت بپذيرد ، جنايت غير قابل بخشايش
است و مسببين همچو اعمال كه نخواهند توانست از محاكمهء تاريخ فرار كنند ، نبايد
فرصت آن را هم بيابند تا از بازخواست قانون و عدالت نيز بگريزند ؛
4- به نظر ما براي جلوگيري از جنايت عليه ء آثار و ميراثهاي تاريخي و فرهنگي ،
ايجاد يك كنوانسيون جهاني و تشكيل يك محكمهء اقتضايي ( ادهوك ) بين المللي براي
تعقيب و مجازات مرتكبين همچو جنايت ها يك امر ضروري است ؛
5- ما از مراجع معتبر و با صلاحيت بين المللي قاطعانه ميخواهيم تا براي نجات و
نگهداشت آن آثار تاريخي و فرهنگي افغانستان كه معروض به خطر نابودي اند ، اقدامات
عاجل و موءثر اتخاذ نمايند و فرصت ندهند تا تاريخ ستيزان به جنايت هاي ديگري از اين
گونه دست يازند؛
6- ما از نام مردم افغانستان ، مراتب تأثر عميق خود را به بوداييان جهان ، كه اين
فاجعه عواطف آنان را سخت جريحه دار ساخته است ، ابراز مينماييم ؛
در اين ميان تنها نكتهء اميد بخش ، واكنش آميخته با خشم و اعتراض گسترده يي است كه
شخصيتها و محافل گوناگون افغاني در برابر اين فاجعه از خود نشان دادند. در واقع پس
از ساليان زياد ، براي اولين بار است كه روشنفكران ، فرهنگيان و درسخوانده گان
افغان ، در قبال يك قضيهء حايز اهميت اساسي ، موضعگيريهاي نزديك ، مشابه و در بسا
موارد همسان اتخاذ مي نمايند. به نظر ما بايد كوشيد تا اين روحيهء مثبت را كه
نشانهء تبارز همبسته گي و وحدت ملي ميان اقشار آگاه جامعهء افغاني ميباشد ، حفظ
كرده و در راه گسترش و تعميق آن سعي همه جانبه نمود. ما باور داريم كه گسترش اين
روند ميتواند براي آيندهء بهتر راهگشا باشد. به تاءسي از همين نيت و اراده است كه
ما در پاسخ به فراخوان مجلهء آسمايي ، به دنبال اعلاميه هاي جداگانهء قبلي ، اين
اعلاميه را مشتركاً صادر كرديم تا از يكسو زنگ هوشدار را در مورد نتايج و پيامدهاي
اين فاجعه براي منافع و بقاي ملي به صدا درآوريم و از سوي ديگر به تبارز تازه و
اميد بخش روحيهء همبسته گي و يكدلي در حد توان قوت ببخشيم.
فهرست كامل نام امضا كننده گان اعلاميه
جمهوري اتحادي آلمان
زلمي هيواد مل ، لطيف ناظمي ، غوث خيبري ، عبدالله برشنا ، ظاهر هويدا ، حميدالله
عبيدي ، دكتور خوشال روهي ، دكتور حشمت حسيني ، پروين مجروح علي ، دكتور عبدالله
علي ، رشاد وسا ، يما ناشر يكمنش ، نصير مهرين ، توكل هروي ، خليل الله ناظم باختري
، مسعود راحل ، مير محمد صديق ، دكتور سيد حبيب ، مسعود فاراني ، عبيدالله نويد ،
عبدالرحيم همايون ثمر ، عمربرهنه معصوم ، حيات الله حياتي ، رشاد فيروز ، بلقيس
تمنا ، حميرا محمود ثمر ، رتبيل شامل آهنگ ، دكتور سيد مسعود خلوتي ، مستوره هاشمي
، كاوه ( شفق ) آهنگ ، نصير القاس ، فاضل عازم ،كريم روهينا ، نسيمه سپارتاك شيرزوي
، صابر شيرزوي ، اسماعيل فرمان ،محمد نبي محمد ، اجمل منگل ، عبيدالله منگل ، احمد
شكيب ولي ، خليل رسولي ، جمال رحمن ، علي گل پيوند ، عبدالوهاب سرتير ، ميراسماعيل
مسرور نجيمي ، عبدالواحد نظري ، محمد حسن هيبت ، زهره يوسفي ، خاطره يوسفي ، شريف
فقيرزاده ،
فرانسه
رهنورد زرياب ، سپوژمي زرياب ، پوهاند دكتور احسان روستامل ، اسدالله آسمايي ، لطيف
پدرام، شكرالله شيون ، عزيز پاييز ، ظفر پيمان ،
هاليند
ليلا صراحت روشني ، حميرا نكهت دستگيرزاده ، ثريا واحدي ، افضل تكور ، احد عزيز
زاده ، قادر مرادي ، ظاهر مرادي ، فروغ كريمي ، رحمت الله حـءواكمن ، ولي محمد
مندوزي ، ستوري منگل ، ذبيح الله انيل ،
بلجيم
عصمت الله ،
ناروي
انعام واك ،
سويدن
دكتور اكرم عثمان ، كانديد اكادميسين اعظم سيستاني ،
دنمارك
دكتور سميع حامد، يوسف هيواد دوست ،
انگلستان
پوهاند دكتور عبدالاحمد جاويد ، پوهاند دكتور مجاوراحمد زيار ، سكينه زيار ، پوهنمل
هارون يوسفي ، اكبر كرگر ، نعيم جنبش ، غلام محمد زرملوال ، حنبف بكتاش ، داكتر
وارث وزيري ، داكتر نوا بنگش ، داكتر وارث پانيزي ، سيد حسين هاشمي ، علي زمان
يوسفزي ، عزت الله اخترزي ، فقير ميوند ، آصف خرمي ، زرغونه رسا ، زبيده سكندري ،
سيما غني ،
ايالات متحدهء امريكا
امان الله حيدر زاد ، پروفسور دكتور عنايت الله شهراني ، پوهاند دكتور محمد رحيم
الهام ، سيد طيب جواد ، محمد امين واكمن ، جنيد شريف ، دكتور ماهره رشيدي هاروني ،
لطيف جان بابي ، دكتور يوسف برجيس ، رازق فاني ، دكتور رضوي غزنوي ، بهار سعيد
الحان ، نيپتون رووفي ، فتانه جهانگير ، كبير هويدا ،
كانادا
كبري مظهري ، مريم محبوب ، زلمي بابا كوهي ، شريفه شريف ، آصف آهنگ ، فايقه جواد
ژمي ، پروين پژواك ، عبدالله نوابي ( شادكام ) ، هنگامه سرور ، ويس سرور ، سيما
ترانه ، كليوال شينواري ، هژبر شينواري ، دكتور زهره هاتف ، خورشيد عطايي ،الهه
هاتف ،انيسه فريور روستايي ،يحيي رحماني ، سيما ،نيلاب پژواك ، عنايت شريف ،
اسماعيل شريف ، نوذر الياس ، ميرويس موج ، داوءودشاه صبا ، جاويد خاطر ، فاطمه اختر
، حنيفه روستايي ، علي شاه احمدي عباب ، ضياء احمد افضلي ، عتيق حميدي ، داكتر قادر
پوپل ، هيلي پوپل ،
استراليا
دكتور نعيم فرحان ، جلال نوراني ،
روسيه
حضرت وهريز ، وكيل نشاءت ، صبور شعيب ، پرويز آرزو ، دكتور عبدالقدير روستا ،
فريدون وهريز ،
هندوستان
پروفيسور عبدالخالق رشيد ،
ايران
سيد ابوطالب مظفري ، جواد خاوري ، محمدكاظم كاظمي ، شريف سعيدي ، علي پيام ،
سيداسحاق شجاعي ، قنبرعلي تابش ، محمد بشير رحيمي ، محمد اسحق فياض ، سعادت ملوك
تابش ، عبدالغفور آرزو ، محمد حسين محمدي ، سيد فضل الله قدسي ، تقي واحدي ، محمد
رفيع جنيد ، شهباز ايرج ، اسماعيل برهان ، سيد نادر احمدي ،
بلغاريا
رازق رويين،
پاكستان
بـيش از 100 تن از شخصيتهاي فرهنگي افغان ، كه به دلايل امنيتي نامهاي شان در دفتر
آسمايي محفوظ است ،
نهادها و رسانه هاي فرهنگي افغاني
اتحاديهء سرتاسري هنرمندان افغانستان ، فدراسيون سازمان هاي پناهنده گان افغان در
اروپا ، جمعيت حارندوي افغانستان در اروپا ، كانون هنرمندان افغانستان در آلمان ،
انجمن فرهنگي افغانستان - آلمان ، اتحاديه هنرمندان افغانستان در استراليا، شوراي
سراسري افغانهاي مقيم دنمارك ، هنرمندان افغانستان در سويس ، انجمن آسمايي ، مجلهء
آسمايي ، نشريهء آسمايي به زبان آلماني ( Ost-Westliches Journal ) ، راديو
افغانستان دارمشتات ، تلويزيون ناي ، تلويزيون نواي افغان ، تلويزيون ارغوان ،
راديو آريانا ، تلويزيون گلشن ، تلويزيون سيماي فرهنگ ، تلويزيون آيينه ،
يادداشت :
* زماني كه اعلاميهء به ضميمهء شماره 17 آسمايي پخش شد ، به دليل دشواري تخنيكي در
تماس سريع با همه شخصيتهاي افغاني كه در سراسر دنيا پراگنده اند ، هنوز پاسخ شماري
از شخصيتها و نهادهاي فرهنگي افغاني كه نامهاي شان درج فهرست كنوني شده ، به دفتر
آسمايي مواصلت ننموده بود.
* به دليل دشواري فوق الذكر ، پاي اعلاميهء هنوز هم براي امضاي آنعده از نهادها و
شخصيتهاي فرهنگي كه ما تا به حال هم نتوانسته ايم با ايشان تماس مستقيم برقرار
نماييم ، باز است و نامهاي شان بعداً از طريق آسمايي و ساير رسانه ها نشر خواهد شد.
***
برگرفته از شمارهء 18 -19 مجلهء آسمايی مورخ جولای 2001